اختلالات مفصل فک یا TMJ چیست؟

TMJ (TEMPRO MANDIBULAR JOINT) یا مفصل گیجگاهی فکی نوعی مفصل گوی و کاسه ای است که فک پایین را به جمجمه وصل می کند. این مفصل به شما این امکان را می دهد تا حین جویدن،صحبت کردن،بلعیدن و یا خمیازه کشیدن فک خود را به بالا، پایین، چپ و راست حرکت دهید. علاوه بر این با آسیب رسیدن به مفاصل فک ممکن است افراد دچار سندرم TMJ) ) یا همان اختلالات مفصل فک شود؛ اما TMJ چیست؟ چگونه پدید می‌آید؟ چه عوارضی دارد؟ برای درمان آنچه اقداماتی لازم است انجام دهید؟

ما قصد داریم در این مقاله از دندانت به سؤالاتی این چنینی پاسخ دهیم. با ما همراه باشید تا به طور کامل با عارضه اختلال مفصل گیجگاهی فک آشنا شوید. شما می توانید برای مطالعه مقالات بیشتر به مگدانت و یا برای خرید تجهیزات دندانپزشکی به سایت دندانت مراجعه کنید.

سندروم اختلالات مفصل فک چیست؟

افراد روزانه بیش از همه از عضلات فکشان کار می‌کشند. به کمک آن صحبت می‌کنند، غذا می‌جوند و حتی قورت دادن و بلعیدن خوراکی‌ها نیز به کمک این مفصل انجام می‌گیرد؛ اما هیچ کس متوجه این موضوع نیست و بیماری به نام سندروم گیجگاهی مفصل فک به ذهنشان هم خطور نمی‌کند. هرگونه آسیب یا ضربه یا التهاب این مفصل که عملکرد آن را مختل نماید منجر به بروز علائمی تحت عنوان TMD(TEMPRO MANDIBULAR DSORDERS) می گردد. شما میتوانید برای خرید لوازم عمومی دندانپزشکی به سایت دندانت مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: باندینگ دندان چیست؟

علائم سندروم (TMJ) اختلالات مفصل فک چیست؟

این علائم درجات مختلفی دارند و بسته به شدت آسیب می تواند یکی از علائم زیر بروز نماید:

1- درد یا حساسیت در فک به خصوص در ناحیه مفصل

2- گوش درد(در موارد شدید وز وز گوش)

• جابجایی و خروج کندیل فک پایین از محل خود که می تواند برگشت پذیر و همرا با صدای تق باشد(clicking)ویا برگشت ناپذیر(قفل شدن فک)باشد.

بیشتر بخوانید: اوژنول چیست؟

-اسپاسم عضلانی فک (گرفتگی فک)

• درد یا تورم در ناحیه شقیقه
• درد در ناحیه سر و گردن و یا کف دهان
• کریپتوس(صدایی مشابه راه رفتن بر روی برف در ناحیه مفصل)

به منظور کاهش دردهای این سندروم چه اقداماتی انجام دهیم؟

• به عضلات فک رسیدگی کنید و آن‌ها را تقویت کنید
• فک را بکشید و حالت دراز کشیده به آن بدهید
• سعی کنید عضلات فک را منقبض نکنید و آن‌ها را در حالت آرام قرار دهید
• تحرک عضلات فک را افزایش دهید

بیشتر بخوانید: انواع اسپاتول دندانپزشکی

شرح دقیق تمرینات درمانی سندروم (TMJ) اختلالات مفصل فک

1.در وهله اول به آرامی به فک خود ورزش دهید

برای این کار کافی است زبانتان را به سمت فوقانی دهان در قسمت پشتی دندان‌های جلو قرار دهید. در این حالت فک را در حالت آرامش و شل شده نگه دارید.

2.تمرین بعدی را به صورت جزئی انجام دهید

این نوع تمرین به تمرین ماهی قرمز شهرت دارد. به منظور انجام آن زبان خود را در قسمت کام دهان بگذارید. یکی از انگشتان دستتان را در کناره‌های فک یا نزدیکی گوش‌هایتان یعنی دقیقاً همان قسمتی که TMJ تان در آن جا وجود دارد، قرار دهید. انگشت دیگرتان را بر روی چانه قرار دهید. در همین حالت بمانید و فکتان را به آرامی باز و بسته کنید. دقت کنید همان طوری که از نام تمرین پیدا است باید دهانتان را به صورت نیمه و حالت دهان ماهی باز و بسته کنید. بهتر است این تمرین را روزانه به صورت یک ست شش باره انجام دهید.

3.تمرین باز و بسته شدن کامل دهان

این نوع تمرین دقیقاً مانند تمرین قبلی است؛ یعنی دقیقاً از دو انگشت بر روی ناحیه TMJ و چانه استفاده می‌شود و زبان در قسمت سقف دهان قرار می‌گیرد. تنها تفاوتش با تمرین قبلی این است که در تمرین قبل باید دهان را تا نیمه باز کنید، اما در این تمرین باید دهان به صورت کامل باز شود و به طرف عقب کشیده شود.

بیشتر بخوانید:

کاربرد فایبر پست دندانپزشکی

دندان کشیدن در بارداری

4.تمرین مربوط به عضلات چانه

در این تمرین لازم است تا جایی که می‌توانید عضلات چانه را به سمت عقب بکشید و حالت چانه دوتایی برای خود درست کنید. البته لازم است قبل از آن سینه‌ها را به سمت بالا بدهید و شانه‌ها را به سمت عقب بکشید. لازم است این کار را روزانه به صورت ۱۰ بار انجام دهید و هر بار به مدت سه ثانیه عضلات چانه را به سمت عقب نگه دارید.

5.مقاومت دهان در برابر بسته شدن آن

چانه خود را به کمک دو انگشت بگیرید و فشار دهید. پس از آن سعی کنید دهانتان را ببندید. این کار سبب تقویت عضلات فک و ماهیچه‌های آن ناحیه خواهد شد.

6.چسباندن زبان به ناحیه فوقانی دهان

زبان را به قسمت سقف دهان بچسبانید و سعی کنید دهان خود را در کمال آرامش باز و بسته کنید.

7. فک را به سمت چپ و راست حرکت دهید

دندان‌ها را بر روی هم قرار دهید و فک را به سمت چپ و راست حرکت دهید. این کار سبب تقویت عضلات فک خواهد شد.

8. فک را به سمت جلو حرکت دهید

برای این کار در ابتدا شی‌ء مانند آنچه در مورد قبلی گفته شد بین دندان‌ها قرار دهید و سعی کنید فک را به سمت جلو هدایت کنید. این کار را تا جایی ادامه دهید که دندان‌های فک پایین در جلوی دندان‌های فک بالایی قرار بگیرد.

درمان سندروم (TMJ) اختلالات مفصل فک چگونه انجام می‌گیرد؟

برای درمان دردهای ناشی از این سندروم علاوه بر تمریناتی که در متن فوق اشاره شد می‌توانید از داروهای موجود در داروخانه‌ها استفاده کنید. در ابتدا می‌توانید از داروهای مسکن همچون استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید. در صورتی که دردتان تسکین پیدا نکرد، می‌توانید به پزشک معالج مراجعه کنید. احتمالاً در تجویز پزشک قرص‌های شل کننده عضلات قرار خواهد داشت.

توصیه پزشکان به بیماران دارای عارضه (TMJ) اختلالات مفصل فک

علاوه بر این توصیه اکثر پزشکان به بیماران دارای عارضه (TMJ) اختلالات مفصل فک موارد زیر است.

• از دندان ‌قروچه و فشردن دندان‌ها بر روی هم به شدت دوری کنید. این کار سبب محافظت از فک و دهان شما خواهد شد.
• استفاده از یخ و قرار دادن آن بر روی فک ( البته یخ نباید به صورت مستقیم بر روی پوست قرار بگیرد).
• ممانعت از انجام اقداماتی که سبب بروز تنش‌ها و استرس‌های بی‌مورد به فک می‌شود.
• بهره‌گیری از طب سوزنی جهت کم کردن فشار وارده بر ناحیه صدمه دیده نیز می‌تواند مثمر ثمر باشد.
• در برخی موارد پزشک معالج تزریق کورتیکواستروئید را برای بیمار تجویز می‌کند.
• در نهایی‌ترین روش درمان می‌توان از عمل جراحی کمک گرفت.

چگونه درد ناشی از سندروم TMJ را به کمک تغییر شیوه زندگی، کم کنیم؟

بدین منظور لازم است بر روی مواد خوراکی مصرفی دقت لازم را به کار بگیرید.

• از مواد و غذاهای نرم استفاده کنید
• به هیچ عنوان آدامس نجوید
• از جویدن ناخن یا خوراکی‌های سفت به شدت دوری کنید
• به هیچ عنوان سعی نکنید لب پایینی‌تان را به دندان بگیرید
• در صورت امکان تا جایی که می‌توانید از خمیازه کشیدن و با صدای بالا صحبت کردن یا ترانه خواندن اجتناب کنید‌، زیرا این امر سبب فشار به عضلات فک خواهد شد.

هنگام مراقبت از دندان‌ها چه کنیم؟

به هنگام انجام امور مربوط به مراقبت دندان‌ها نیاز است نکاتی را در نظر بگیریم تا از تشدید سندروم (TMJ) اختلالات مفصل فک جلوگیری شود. البته برخی افراد مبتلا به سندروم TMJ سعی می‌کنند از انجام امور مربوط به بهداشت دهان و دندان فرار کنند. آن‌ها دلیل این امر را دردهای وحشتناک به هنگام مسواک یا نخ کشیدن اعلام کرده‌اند. در هر صورت رعایت بهداشت دهان و دندان بسیار ضروری است.

نکات بهداشتی دهان و دندان برای پیشگیری از TMJ:

• به هنگام خرید مسواک حتماً مسواک‌هایی با برس های نرم انتخاب کنید
• حتماً استفاده از دهان‌شویه را در برنامه مراقبتی دهان و دندان‌هایتان قرار دهید
• استفاده از نخ دندان برای تمامی افراد توصیه می‌شود؛ اما در برخی موارد افراد با استفاده کردن از نخ دندان دچار دردهای بسیار شدیدی می‌شوند. از این‌رو لازم است با دندان‌پزشکتان مشورت کنید. در صورت لزوم وی به شما پیشنهاد خواهد داد از گاز پنبه برای تمیز کردن دندان‌هایتان استفاده کنید.

گلاس آینومر را به نقل از درمانکده بخوانید:

گلاس آینومر هم‌رنگ دندان است و از اکریلیک و نوع خاصی از شیشه ساخته شده است. این پرکننده‌ فلوراید آزاد می‌کند تا از پوسیدگی بیشتر دندان جلوگیری کند، اما از کامپوزیت ضعیف‌تر است و پنج سال یا کمتر دوام می‌آورد. از گلاس آینومر غالبا برای پر کردن خط زیر لثه استفاده می‌شود.

اختلال TMJ به نقل از وب سایت mayoclinic:

مفصل گیجگاهی فکی (tem-puh-roe-man-DIB-u-lur) (TMJ) مانند یک لولای کشویی عمل می کند و استخوان فک شما را به جمجمه متصل می کند. شما یک مفصل در هر طرف فک خود دارید. اختلالات TMJ - نوعی اختلال گیجگاهی فکی یا TMD - می تواند باعث درد در مفصل فک و عضلات کنترل کننده حرکت فک شود.

تشخیص علت دقیق اختلال TMJ در یک فرد اغلب دشوار است. درد شما ممکن است به دلیل ترکیبی از عوامل، مانند ژنتیک، آرتریت یا آسیب فک باشد. برخی از افرادی که درد فک دارند نیز تمایل به فشار دادن یا قروچه دندان های خود (براکسیسم) دارند، اگرچه بسیاری از افراد معمولاً دندان های خود را به هم فشار می دهند یا به هم می سایند و هرگز دچار اختلالات TMJ نمی شوند.

در بیشتر موارد، درد و ناراحتی مرتبط با اختلالات TMJ موقتی است و می‌توان آن را با مراقبت‌های خود مدیریتی یا درمان‌های غیرجراحی تسکین داد. جراحی معمولاً آخرین راه حل پس از شکست اقدامات محافظه کارانه است، اما برخی از افراد مبتلا به اختلالات TMJ ممکن است از درمان های جراحی بهره مند شوند.

نتیجه‌گیری

لازم است در اینجا برای شما عزیزان متذکر شوم که با داشتن علائم سندروم (TMJ) اختلالات مفصل فک لازم نیست نگران باشید. در صورت خفیف بودن نشانه‌ها، این بیماری به طور ناخودآگاه از بین خواهد رفت. در مواقعی اگر شما تمرینات و اقدامات ذکر شده را به طور دقیق انجام بدهید دیگر بیماری رشد نخواهد کرد و احتمالاً درمان خواهد شد. نکات گفته شده را حتماً رعایت کنید تا از دردهای ناشی از سندروم TMJ در امان بمانید. در صورتی که علاقه مند به مطالعه منابع غیر فارسی هستید می توانید از این سایت استفاده کنید.