زونالین چیست؟
زونالین که با نامZOE شناخته میشود، مخفف اکسید روی اوژنول است. این ماده از ترکیب اکسید روی و اوژنول موجود در روغن میخک ایجاد میشود. از ZOE به عنوان مادهی پرکنندهی دندان یا سمان دندان در دندانپزشکی استفاده میشود.
برخی از مزایای زونالین عبارت است از خواصّ ضدّ باکتریایی، اثرات آرام‌بخش روی پالپ، هزینه‌ی کم، سهولت دستکاری و زیست‌سازگاری خوب است. برخی از معایب آن نیز شامل استحکام کم، مقاومت ضعیف در برابر سایش و حلالیّت در مایعات خوراکی است.
ZOE از طریق واکنش اسید-باز بین اکسید روی و اوژنول به عنوان مادهی قالب‌گیری عمل می‌کند. این ماده سفت و غیرقابل برگشت است و قابلیت این را دارد که شکل بافت‌های دهان را به خود بگیرد. از این ویژگی ZOE در تکنیک مخاطی برداشت قالب استفاده میشود، چرا که بافت‌های نرم را فشرده یا جابه‌جا نمی‌‌کند. زونالین را می‌توان با افزودنی‌های مختلف مخلوط کرد تا خاصیّت آن بسته به کاربرد مورد نظر تغییر کند. این ماده معمولاً با آب یا نمک‌های فلزی مخلوط میشود تا خمیری ایجاد کند که پس از گرفتن سخت میشود.
ترکیبات زونالین چیست؟
اجزای ZOE شامل پودر و مواد مایعی است که با هم مخلوط میشوند. این پودر معمولاً حاوی اکسید روی، کلوفون سفید، استات روی و استئارات روی است. مایع آن نیز معمولاً شامل اوژنول و روغن زیتون است. اکسید روی و اوژنول این مواد با هم واکنش نشان میدهند و کلات اوژنولات روی را تشکیل میدهند که جزء اصلی زونالین است. افزودنی‌های دیگری مانند آلومینا، رزین و رزین پلی متیل متاکریلات را می‌توان برای بهبود استحکام و حلالیّت به این مخلوط اضافه کرد.
وظایف هر یک از اجزای ZOE به شرح زیر است:
اکسید روی: مادهی اصلی زونالین است که با اوژنول واکنش می‌دهد و کلات اوژنولات روی را تشکیل می‌دهد. این ماده دارای خواصّ ضدّ میکروبی است.
اوژنول: جزء مایعی است که با اکسید روی واکنش می‌دهد و کلات اوژنولات روی را تشکیل می‌دهد. این مایع روغنی بی‌رنگ تا زرد کم‌رنگ و معطّر است که از برخی اسانس‌ها، به ویژه از میخک، استخراج میشود. اوژنول دارای اثرات ضدّ التهابی و بی‌حس‌کننده‌ی موضعی روی پالپ دندان است.
رزین سفید: رزینی است که از درختان مخروطی به دست می‌آید و حاوی اسیدهای رزینی است. این ماده چسبندگی و مقاومت در برابر شکست ZOE را بهبود می‌بخشد.
استات روی: این ماده یکی از مواد افزودنی است که با ایجاد پیوندهای عرضی بین ذرات اکسید روی، استحکام ZOE را بهبود می‌بخشد.
استئارات روی: این ماده نیز یکی از مواد افزودنی است که با افزایش حلالیّت اکسید روی به عنوان یک تسریع‌کننده برای واکنش تولید ZOE عمل می‌کند.
روغن زیتون: رقیق‌کننده‌ای است که باعث کاهش ویسکوزیته و افزایش زمان کار ZOE میشود.
بیشتر بخوانید: زمینه سازی برای هدایت رفتاری موفق در دندانپزشکی کودکان
کاربرد زونالین در دندانپزشکی
ZOE که یکی از تجهیزات دندانپزشکی به حساب می آید وظایف مختلفی در دندانپزشکی دارد، مانند:
- هنگامی که پوسیدگی دندان بسیار عمیق یا نزدیک به اتاقک عصب یا پالپ است، می‌توان از آن به عنوان مادهی پرکنندهی دندان برای پرکردن موقت یا آرام‌بخش استفاده کرد. در واقع، زونالین می‌تواند درد و التهاب پالپ را کاهش دهد. همچنین می‌تواند به خوبی دندان را آب‌بندی و از تهاجم باکتری‌ها جلوگیری کند. با این حال، ZOE یک پرکنندهی دائمی نیست زیرا ضعیف و محلول است. از این ماده فقط به صورت موقت تا زمانی که بتوان ترمیمی قطعی انجام داد استفاده میشود. شما میتوانید برای خريد تجهيزات مصرفی دندانپزشكي به سایت دندانت مراجعه کنید.
- می توان از آن به عنوان سمان دندانی برای روکش کردن تاج، بریج، اینله و آنله استفاده کرد؛ چرا که این ماده می‌تواند بین ساختار دندان و موادّ ترمیم‌کننده‌ی آن، حالتی به صورت مهر و موم غیرتحریک‌کننده ایجاد کند. همچنین می‌تواند به کاهش حساسیّت دندان پس از آماده‌سازی یا قالب‌گیری کمک کند. با این حال، زونالین سمانی دائمی برای روکش کردن محسوب نمی‌شود؛ زیرا دارای استحکام پایین، مقاومت سایشی کم و حلالیت بالا است. همچنین می‌تواند با سمان‌های رزینی دائمی تداخل ایجاد کند.
بیشتر بخوانید: پست دندان چیست؟
- زونالین در برخی موارد می‌تواند به عنوان پایه‌ای برای ترمیم آمالگام عمل کند:
اگر ZOE با رزین یا ذرات فلز ترکیب شود می‌توان از آن به عنوان پایه‌ای برای ترمیم آمالگام استفاده کرد. این کار باعث افزایش استحکام و مقاومت زونالین در برابر نیروهای متراکم آمالگام میشود. با این حال، ممکن است برای حفره‌های عمیق یا ترمیم‌های بزرگ مناسب نباشد چرا که می‌تواند در تنظیم آمالگام اختلال ایجاد کند.
همچنین اگر حفره کم‌عمق و کوچک باشد می‌توان از زونالین به عنوان یک پایه موقت برای ترمیم آمالگام استفاده کرد؛ چرا که باعث کاهش درد و التهاب در پالپ میشود. با این حال، ZOE باید در اسرع وقت با پایه‌ی دائمی جایگزین شود؛ زیرا ضعیف و محلول است.
- از زونالین می‌توان به عنوان مادهی قالب‌گیری برای تکنیک مخاطی استفاده کرد. ZOE در تکنیک مخاطی می‌تواند از بافت‌های دهان بدون جابه‌جایی آن‌ها قالب‌گیری کند. زونالین این کار را با جاری شدن در شکاف‌ها و پستی و بلندی‌های مخاطی بدون اعمال هیچ‌گونه فشاری انجام می‌دهد. به این ترتیب، شکل مخاط را در حالت غیرعملکردی آن ثبت می‌کند. علّت استفاده از زونالین به عنوان ماده قالب گیری برای تکنیک مخاطی این است که این ماده دارای ویسکوزیته کم، بازتولید خوب جزئیات، آب دوستی و ابعادی پایدار است. همچنین دارای خواص ضدّ عفونی‌کننده و ضدّ درد است که می‌تواند بافت‌های ملتهب را تسکین دهد. با این وجود، ZOE دارای معایبی مانند استحکام کم، شکنندگی، سازگاری ضعیف با رزین های اکریلیک و واکنش های آلرژیک احتمالی به اوژنول است.
- از زونالین می‌توان به عنوان مادهی پرکنندهی کانال ریشه دندان‌های شیری کودکان استفاده کرد.
بهترین ماده برای پر کردن دندان را به نقل از دندانپزشکی میخک بخوانید:
تصمیم‌گیری درست در مورد مواد پرکننده دندان بسیار مهم است. اگر هنوز در انتخاب تردید دارید، دندانپزشک شما می‌تواند به شناسایی مناسب‌ترین ماده پرکننده کمک کند. معمول‌ترین مواد پر کردن دندان، آمالگام و کامپوزیت هستند که با توجه به موقعیت دندان در دهان و عمق حفره دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند. آمالگام دوام بیشتر و کامپوزیت زیبایی بیشتری دارد و هر دو گزینه‌هایی مقرون‌به‌صرفه برای پر کردن دندان هستند.
ZOE ماده‌ای است که از دیرباز برای پالپکتومی استفاده میشود. پالپکتومی روشی برای برداشتن بافت پالپ عفونی از دندان شیری است. زونالین برای پر کردن کانال ریشه پس از تمیز کردن و شکل دادن به آن استفاده میشود. این ماده دارای مزایایی به عنوان مادهی پرکنندهی کانال ریشه است، به عنوان مثال این ماده را می‌توان به آسانی حمل کرد. همچنین زونالین هزینه‌ی کمی دارد. ZOE زیست سازگاری و قابلیت جذب‌پذیری خوبی با بافت‌های اطراف خود دارد.
همچنین این ماده دارای خواص ضدّ میکروبی، اثرات ضدّ عفونی‌کننده و ضدّ درد است که از عفونت در کانال ریشه جلوگیری می‌کند. با این حال، زونالین ممکن است اگر خیلی ضخیم یا چسبناک باشد، کانال ریشه را به طور کامل پر نکند. همچنین ZOE ممکن است به مرور زمان باعث تغییر رنگ تاج دندان شود.
منابع:
https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/zinc-oxide-eugenol Accessed 3/10/2023.
https://www.dental-science.com/zinc-oxide-eugenol-zoe-cement/ Accessed 3/10/2023
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1437045/
https://www.dental-science.com/zinc-oxide-eugenol-zoe-cement/
https://www.dental-tribune.com/news/zinc-oxide-and-propolis-mixture-shows-promising-results/
نقش زونالین در مواد دندانی چیست و چگونه به استحکام و دوام ترمیم های دندان کمک می کند؟
بعد از گذشت مدتی از استفاده از زونالین و پرکردن حفره دندان اونرو از دندان خارج میکنند ؟