فایل روتاری دندانپزشکی چیست؟

دسترسی به کانال ریشه در گذشته‌ای نه چندان دور شاید یکی از دشوارترین کارهایی بوده که دندانپزشک با آن دست و پنجه نرم می‌کرده است. کانال‌های ریشه بسیار حساس و دارای دالان و دهلیزهایی هستند که نفوذ به آن‌ها به منظور انجام اندو و یا عفونت زدایی و خارج کردن دبری‌ها، نیازمند یک وسیله انعطاف پذیر و در عین حال دارای استحکام بالا است. اگر استحکام این وسیله به اندازه کافی نباشد امکان شکستن آن داخل کانال زیاد است و مشکلات عدیده‌ای برای دندانپزشک ایجاد می‌شود. اگر انعطاف وسیله کافی نباشد (مثل وسایلی که در گذشته استفاده می‌شد) امکان دسترسی به همه نقاط کانال ریشه وجود ندارد و علاوه بر آن امکان آسیب دیدن کانال ریشه‌ای هم وجود دارد. به همین دلیل است دندانپزشکان نیاز به خرید فایل روتاری دارند.

تمامی موارد گفته شده به علاوه مواردی که در ادامه خواهیم گفت همه منجر به شکل گیری ایده ساخت فایل روتاری دندانپزشکی گردید. دندانپزشکان و مهندسان پزشکی با کمک یکدیگر موفق شدند که وسیله‌ای از جنس نیکل و تیتانیوم طراحی کنند که بتواند جایگزین فایل های دستی  دندانپزشکی شود. روتاری علی رغم انعطافی که دارد می‌تواند استحکام خود را نیز حفظ کند. این وسیله به علت پیچ و خم هایی که بر سطح خود دارد دبری‌های داخل کانال را بر روی هم انباشته نمی‌کند و با هر بار چرخش آن‌ها را خارج می‌کند. در ادامه به معرفی این ابزار مهم دندانپزشکی و کارایی آن می‌پردازیم.

فایل روتاری چیست؟

فایل روتاری دندانپزشکی از ابزارهای اندو یا عصب کشی به حساب می‌آید. فایل روتاری که امروزه استفاده می‌شود آلیاژی از جنس نیکل و تیتانیوم است و بر خلاف فایل‌های دستی که استیل بودند می‌تواند به راحتی منعطف و خم شده و به شکل کانال ریشه‌ای دربیاید. فایل به هندپیس متصل می‌شود و توانایی چرخش بیش از 500 دور در دقیقه را دارد.

روتاری قابلیت خم شدن را دارد و به این وسیله بسیار راحت تر به کانال ریشه نفوذ می‌کند؛ اما توجه باید توجه داشت که استحکام فایل بی‌نهایت نیست و در صورتی که چندبار از یک فایل استفاده شود (به خصوص اگر دچار انحنا شده باشد) امکان شکستن آن بسیار بالا است. به همین دلیل دندانپزشکان معمولاً از هر روتاری فقط یک بار استفاده می‌کنند و فقط در مواردی که ممکن است از یک فایل مجدداً برای همان دندان بیمار استفاده شود که توصیه می‌شود هرگونه انحنا به وجود آمده در این اینسترومنت دندانپزشکی، پیش از استفاده مجدد از آن صاف شود تا خطر شکستن آن در کانال ریشه کاهش یابد.

بیشتر بخوانید: تشخیص پوسیدگی دندان در خانه

فایل روتاری دندانپزشکی چه کاربردی دارد؟

یکی از مهم‌ترین فوایدی که استفاده از روتاری به ارمغان آورده است، سرعت بخشی به فرایند اندو یا عصب کشی است. در روش‌های درمان ریشه سنتی یا دستی (manual) مدت زمان انجام کار افزایش یافته و برای بیمار و دندانپزشک طاقت فرسا می‌گردد. استفاده از فایل روتاری مدت زمان درمان ریشه را به نصف کاهش می‌دهد. شما میتوانید برای خرید ابزار و تجهیزات جراحی و پریو از سایت دندانت بازدید کنید.

بیشتر بخوانید: بلیچینگ دندان چیست؟

این وسیله دندانپزشکی امکان دسترسی به عمیق‌ترین عفونت‌ها و دبری‌ها در کانال ریشه را به دندانپزشک می‌دهد و به این ترتیب یک درمان اندو با کمترین نقص را پدید می‌آورد. به همین جهت دوام درمان بسیار بالا رفته و رضایت بیمار از فرایند درمان افزایش می‌یابد.

به کمک فایل روتاری می‌توان مواد پر کننده دندان را به خوبی در داخل کانال ریشه جای داد، در واقع به کمک آن می‌توان به راحتی موانع را از سر راه مواد پرکننده برداشت و به آن‌ها اجازه داد به خوبی تمام کانال‌های اصلی و فرعی ریشه را پر کنند.

روتاری به علت دارا بودن یک سر مخروطی شکل می‌تواند آب را به ژرف ترین نقاط کانال ریشه برساند و کانال ریشه را پیش از پرکردن با مواد به خوبی پاکسازی نماید. همچنین به دلیل شکل خاصی که دارد و حرکت چرخشی آن، برای خارج کردن مواد از داخل ریشه نیازی به انجام حرکت رفت و برگشتی نیست، بلکه با حرکت چرخشی کلیه محتویات داخل کانال خارج می‌گردد.

استفاده از فایل روتاری در دندانپزشکی چه مزایایی دارد؟

فایل روتاری به دلیل اندازه مناسبی که دارد در طول فرایند درمان کمترین ناراحتی را برای بیمار ایجاد می‌کند، همچنین به دلیل استفاده از میکروموتورها برای چرخش آن، صدای ایجاد شده توسط آن نیز بسیار کم بوده و آزار دهنده نیست.

همچنین سرعت بالای فایل به انجام سریع‌تر کارها کمک می‌کند و برای کلینیک‌ها و مطب‌هایی که مراجعه کنندگان زیادی دارند، صرفه اقتصادی بیشتری ایجاد می‌کند.

فایل‌های روتاری در اندازه‌های مختلفی بر اساس نوع دندان و سن افراد وجود دارند و همین تنوع در سایز و اندازه باعث شده که بتوان برای هر فردی فایل روتاری مناسبی را انتخاب نمود. در واقع تنوع در اندازه فایل به تسهیل انجام فرآیند اندو کمک خواهد کرد.

مسیرهای ریشه با فایل روتاری از لحاظ بیومکانیکال به شکل بهتری باز می‌شوند و امکان دسترسی‌های بعدی به منظور پر کردن دندان فراهم می‌شود.

فایل‌های روتاری را می‌توان در جهات ساعت گرد و پاد ساعت گرد چرخاند و استفاده کرد، همین موضوع خارج سازی مواد از کانال ریشه را آسان‌تر و احتمال شکسته شدن فایل را کاهش خواهد داد.

فایل چرخنده در صورتی که در کانال ریشه‌ای مرطوب قرار بگیرد کمترین آسیب را به کانال ریشه وارد می‌کند و معمولاً باعث ترک یا شکستگی دیواره کانال نخواهد شد. در ادامه نکاتی که باید هنگام استفاده از فایل روتاری رعایت شود را برای شما عزیزان توضیح خواهیم داد.

یکی دیگر از فواید استفاده از فایل‌های روتاری قابلیت استفاده از آن‌ها در کانال‌های کیست دار است.

بیشتر بخوانید: گوتا پرکا چیست؟

چه نکاتی را هنگام استفاده از فایل روتاری رعایت کنیم؟

نکته اول تعداد دفعات استفاده از فایل روتاری دندانپزشکی است. ایده‌آل ترین و امن‌ترین حالت استفاده یکبار مصرف از فایل است. البته اگر فایل خم نشده باشد می‌توان به راحتی و مجدد آن را استفاده نمود؛ اما اگر به فایل در استفاده قبلی استرس و فشار زیادی وارد شده باشد بهتر است از فایل دیگری استفاده نمود. این فشار معمولاً در کانال‌هایی ایجاد می‌شود که انحنای بیشتری دارند.

نکته دیگر آن است که از فایل روتاری حتماً باید در محیط مرطوب استفاده شود، استفاده از فایل در کانال خشک خطر شکستگی آن را بالا برده و احتمال آسیب به کانال ریشه را نیز بیشتر می‌کند؛ بنابراین حتماً باید کانال مرطوب باشد. در صورتی که کانال خشک باشد می‌توان از لوبریکانت برای مرطوب سازی آن استفاده نمود. البته در نظر داشته باشید که پس از اتمام کار با فایل‌ها باید کانال را به طور کامل خشک کرد و بعد از مواد پرکننده استفاده نمود.

اگر در هنگام استفاده از فایل روتاری دندانپزشکی به مانعی در داخل کانال برخورد کردید از اعمال هرگونه فشار اضافی خودداری کرده و کار را متوقف نمایید. توجه کنید که هنگام کار با این وسیله نیاز به اعمال هیچگونه فشار اضافی نیست و هرگونه اعمال زور خطر آسیب به کانال ریشه را افزایش خواهد داد. همچنین اعمال فشار بلافاصله منجر به شکسته شدن فایل می‌ گردد، در این مواقع باید با استفاده از فایل‌های استیل مسیر امنی برای روتاری به وجود بیاید.

حتماً پیش از استفاده از فایل مسیرهای ریشه‌ای دشوار و دارای curve را تعیین کنید و وقتی در این روت‌ها از روتاری استفاده می‌کنید کاملاً مراقب باشید. تصویربرداری کمک زیادی به انجام صحیح فرایند اندو می‌کند.

هنگام استفاده از فایل چرخنده دندانپزشکی همه قسمت برش دهنده فایل را وارد ریشه نکنید، این منجر به قفل شدن فایل داخل ریشه و عدم چرخش آن خواهد شد؛ بنابراین انتخاب سایز مناسب فایل متناسب با طول کانال ریشه اهمیت به سزایی دارد که در ادامه با شماره بندی روتاری آشنا خواهیم شد.

هر بار که فایل را از داخل کانال خارج می‌کنید، حتماً دبری‌های خارج شده از کانال را به کمک گاز پاک کنید که مانع کار شما نشوند، همچنین به نحوه تجمع دبر‌ی‌ها در کانال ریشه توجه کنید.

فایل ممکن است داخل کانال باز شده یا دچار شکستگی شود. در این هنگام دست و پای خود را گم نکرده و ابتدا یک گراف تهیه نمایید، سپس اقدامات لازم جهت برطرف سازی مشکل را انجام دهید.

برای مطالعه بیشتر: راه های تشخیص پوسیدگی دندان

در صورتی که نیاز به استفاده مجدد از روتاری دارید، نباید فایل را در محلول‌های ضدعفونی کننده وارد کنید؛ چراکه این کار می‌تواند به قوام این وسیله آسیب بزند. اتوکلاو می‌تواند گزینه مناسبی به منظور پاکسازی فایل قبلاً استفاده شده باشد، اگرچه توصیه ما استفاده یکبار مصرف از فایل‌های روتاری است.

توجه داشته باشید که هر میزان سرعت چرخش فایل بیشتر باشد، احساس راحتی و تسلط دندانپزشک هم بیشتر خواهد بود، با این وجود سرعت چرخش بالا معمولاً از عمر باطری و همچنین عمر روتاری می‌کاهد؛ بنابراین بهتر است میان بودجه و زمان مورد نیاز برای انجام اندو تعادل را رعایت کرده و از این وسایل ارزشمند با سرعت مناسب استفاده کنیم.

هنگام کار با فایل روتاری دندانپزشکی از تغییر دادن ناگهانی جهت بپرهیزید و فشار یکسانی به فایل وارد کنید (گفته می‌شود فشاری که معادل فشار لازم برای نوشتن مداد بر روی کاغذ است) همچنین از واردکردن فشار در راستای اپیکال پرهیز کنید؛ چراکه خطر شکستن فایل را بالا می‌برد. در ادامه با عوامل خطر شکستن فایل روتاری آشنا خواهیم شد.

بیشتر بخوانید: اسپاتول دندانپزشکی چیست؟

عوامل خطر شکستگی فایل روتاری دندانپزشکی

تورگ بالا یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین علل شکستن و وارد شدن استرس بیش از اندازه به بدنه فایل است. تورگ به معنای گشتاور است و با فشار و زاویه‌ای که دندانپزشک به روتاری وارد می‌کند رابطه مستقیم دارد. هر جایی که احساس شد که فایل مورد استفاده برای کانال ریشه فشار زیادی را تحمل می‌کند بلافاصله باید آن را با یک روتاری سایز کوچکتر تعویض نمود. پایش و نظارت بر انحنای فایل اینجا اهمیت پیدا می‌کند، چون در صورت رؤیت انحنا در در این اینسترومنت باید آن‌ را صاف و یا تعویض کرد.

نکته مهمی که خطر شکستگی فایل به میزان زیادی به آن بستگی دارد، شکل و آناتومی کانال ریشه است، در برخی آناتومی‌های خاص کانال ریشه ریسک شکستن روتاری بسیار بالا است، بنابراین بر هر دندانپزشکی لازم است تا با این مورفولوژی‌های خاص کانال ریشه آشنایی داشته باشد.

کانال‌های باریک که دچار کلسیفیکاسیون شده‌اند می‌تواند بسیار مشکل زا باشد، کلسیفه شدن کانال جلوی ورود فایل به عمق کانال را می‌گیرد و تورگ را بالا می‌برد. با بالا رفتن روگ امکان جدا شدن فایل دندانپزشکی یا شکستن آن بالا رفته و فرایند اندو دچار اختلال خواهد شد. در این مواقع که با کانال ریشه تنگ مواجه هستیم بهتر است، با استفاده از ابزارهای دستی استیل ابتدا مسیر فایل را باز کرده و سپس از آن استفاده نماییم.

کانال های با انحنای شدید خطرناک‌ترین محل برای فایل‌های روتاری هستند، حتماً در تصویربرداری‌های انجام شده این کانال‌ها را شناسایی کرده و پیش از استفاده از هر گونه فایل مسیر را به خوبی باز کنید. اگر انحنا شدید باشد، حتی اگر مسیر هم باز باشد، باز هم امکان شکستن فایل چرخنده وجود دارد، بنابراین باید نظارت زیادی بر سلامت فایل داشته باشیم. در کانال‌های با curve کمتر نیز استرس زیادی به فایل وارد می‌شود، بنابراین در صورتی که این وسیله را در یک کانال با انحنای زیاد استفاده کردید، بهتر است از استفاده مجدد آن صرف نظر نمایید.

کانال‌های مرج شده که در تایپ‌های ورتوچی دسته بندی می‌شوند به احتمال بسیار زیادی باعث شکسته شدن فایل‌ها می‌شوند؛ بنابراین در صورتی که کانال‌های با هم یکی شونده (Merging) را مشاهده کردید (به خصوص تایپ 2 ورتوچی) نباید از روتاری استفاده نمایید.

اگر طول کانال ریشه بلند باشد، باید در انتخاب فایل خیلی دقت کنید. حتی ممکن است با وجود انتخاب فایل با اندازه مناسب باز هم روتاری داخل کانال جدا شود. این به دلیل تورگ زیادی است که در داخل کانال‌های طویل ایجاد خواهد شد.

در صورتی که آپکس دندان باز باشد بهتر است به جای استفاده از فایل روتاری از فایل‌های دستی و استیل به منظور آماده سازی کانال ریشه استفاده نمایید.

شماره بندی فایل روتاری

همانطور که گفته شد، فایل‌های روتاری بر اساس ویژگی‌هایی که دارند تقسیم بندی می‌شوند، تقسیم بندی کامل‌تر این فایل‌ها را در مقاله‌ای تحت عنوان انواع فایل روتاری دندانپزشکی  برای شما عزیزان شرح داده‌ایم.

فایل‌های روتاری را به طور کلی به 6 سایز تقسیم می‌کنند، این سایز‌ها عبارت‌اند از Sx, S1, S2, F1, F2, F3

از لحاظ ارتفاع همه سایزها به جز Sx 25 میلی متر هستند (Sx 19 میلی متر است). فایل‌های S از فایل‌های روتاری سری F تیپر و قطر مخروط کمتری دارند. هرچه اعداد پسوند بیشتر می‌شوند، تیپر و قطر مخروط فایل نیز بیشتر خواهد شد. توجه کنید که طول های بیشتری از فایل های غیر روتاری (مثل فایل ISO) هم ممکن است به منظور استفاده در دندان‌های مولر و پری مولر مورد استفاده قرار گیرند (تا 31 میلی متر).

تیپر فایل به معنی همگرایی لبه‌های برنده فایل است، هر چه این همگرایی بیشتر باشد، تیپر فایل بیشتر است. توجه کنید که فایل روتاری SX فاقد تیپر است. تیپر بر اساس درصد بیان می‌شود و از 2 تا 6 درصد متغیر است.

بهترین زمان برای جراحی دندان عقل را به نقل از دکتر ظهیری بخوانید:

آغاز مشکلات در رشد دندان عقل، و تشخیص راهکار جراحی به‌عنوان بهترین درمان آن، زمان مناسبی برای جراحی دندان‌های عقل است. سن رشد دندان‌های عقل در افراد مختلف با هم فرق می‌کند. اما هرچقدر سن شما کمتر باشد، زمان بهتری برای جراحی یا کشیدن دندان‌های عقل شما است. ماندن دندان‌های آسیب‌رسان در فک شما باعث آسیب به استخوان‌های فک، سینوس‌ها و دندان‌های دیگر شما می‌شود.

همه آنچه که باید در مورد ریشه های دندان بدانید به نقل از وب سایت dentaltix:

همانطور که قبلاً در مقاله قبلی ما ذکر شد "همه آنچه باید در مورد فایل های ریشه دندان بدانید: (I) فایل های دستی" در ادامه مطلب آمده است.

با گذشت زمان، اندودنتیکس مدرن شد تا فناوری‌های قدرتمندتری در مورد نیازهای دندانپزشکان ایجاد شود. به همین دلیل، فایل‌های ریشه‌ای چرخشی یا مکانیزه ایجاد شد تا به آماده‌سازی کانال ریشه به روشی راحت‌تر و کاربردی‌تر، اما بدون پشت کردن به فایل‌های دستی، یعنی مصرف آن‌ها به عنوان مکملی که ترمیم ریشه را تسهیل می‌کند، کمک کند.

علاوه بر این، اندودنتیکس مدرن نه تنها دارای فایل های چرخشی به عنوان ابزار مکانیزه است، بلکه دستگاه های بسیار متنوعی برای تسهیل درمان ریشه، مانند موتورهای ریشه، اپکس یاب و غیره دارد.

جزئیات اصلی هر یک از آنها را از دست ندهید

نتیجه‌گیری

هدف از ایجاد هر یک از اینسترومنت‌ها و ابزار دندان پزشکی کمک به تسریع فرآیند درمان، افزایش دقت دندانپزشک حین انجام کار و در نهایت رضایتمندی هر چه بیشتر هر دو طرف می‌باشد. فرآیند عصب کشی یا اندو در گذشته یکی از اعمال دشوار دندانپزشکی برای هر شخص بود که امروزه به لطف استفاده از ابزاری مانند فایل روتاری با سرعت و دقت بسیار بالایی انجام می‌شود و دیگر ترمیم کانال ریشه برای مراجعه کنندگان یک کابوس ترسناک نیست. این وسیله در ابعاد و اندازه‌های گوناگون و با توجه به انعطافی که دارد، جایگزین بسیار مناسبی برای فایل های دستی بوده است و به راحتی مواد را از داخل کانال ریشه تخلیه می‌نماید. جهت خرید و سفارش انواع فایل و روتاری و همچنین تجهیزات دندانپزشکی می‌توانید از سایت دندانت دیدن فرمائید.