سیلر دندانپزشکی چیست

دندان‌های ما در اثر عوامل متعدد به‌خصوص رعایت نکردن بهداشت می‌توانند دچار درجات مختلفی از پوسیدگی بشوند. پوسیدگی‌ها ابتدا با یکسری علائم از‌ جمله تغییر رنگ مینا شروع شده و سپس به سطح زیرین مینا یعنی عاج دندان نفوذ پیدا می‌کنند و اینجاست که فرد دچار دندان درد می‌شود؛ در صورت سهل‌انگاری و عدم توجه، پوسیدگی پیشرفت کرده و به پالپ دندان یعنی جایی که اعصاب و عروق وجود دارند می‌رسد. در این مرحله فرد مستلزم انجام اقدامات دندانپزشکی است زیرا که جدا از درد شدید و غیرقابل‌تحمل، وقتی پوسیدگی به پالپ برسد ؛ با عروق و اعصاب تماس پیدا کرده، می‌تواند از طریق کانال‌های ریشه به گردش خون و بافت‌های مجاور رخنه کند و به ترتیب باکتریمی و آبسه ایجاد کند کهدر این شرایط اهمیت درمان موثر و به‌موقع علی‌الخصوص در افراد دارای بیماری‌های سیستمیک چندین برابر می‌شود. برای درمان این قبیل پوسیدگی‌ها 2 راه وجود دارد:

1) کشیدن دندان (که با پیشرفت علم دندانپزشکی به جز در موارد خاص توصیه نمی‌شود.)

2) درمان اندودانتیکس (روش توصیه شده)

امروزه برای درمان عفونت پالپ و کانال ریشه از مجموعه روش‌هایی به نام اندودانتیکس استفاده می‌شود که عبارت است از: تخلیه پالپ عفونی و مسدود کردن کانال‌های ریشه به منظور جلوگیری از عود و انتشار مجدد پوسیدگی؛ و به طور کلی شامل مراحل زیر می‌باشد:

1. تخلیه بافت عفونی از دندان و سپس پاکسازی حفره ایجاد شده از هرگونه عفونت و آلودگی

2. خشک کردن فضای ایجاد شده در پالپ و کانال ریشه به وسیله کن کاغذی

3. قرار دادن گوتاپرکا در محور کانال ریشه جهت حفظ شکل و استحکام دندان پس از تخلیه پالپ

4. وارد کردن سیلر به کانال ریشه جهت در بر گرفتن گوتاپرکا ، محکم چسبیدن به دیوار اطراف پالپ و پرکردن منافذ باقی‌مانده

بیشتر بخوانید: پروب دندانپزشکی چیست؟

• حتما می‌پرسید که اصلا گوتاپرکا و سیلر چه هستند ؟

گوتاپرکا و سیلر دو ماده ضروری برای پر کردن کانال ریشه هستند؛ به عبارتی سیلرها مانند سیمان و گوتاپرکا مثل اسکلت آهن یک ستون عمل می‌کنند که باعث می‌شوند علی‌رغم تخلیه پالپ، شکل ریشه دندان حفظ شود .

تا اینجا به یک ایده کلی از اندودانتیکس رسیدیم. در ادامه به بررسی تخصصی سیلرها پرداخته و بررسی گوتاپرکا را به مباحث بعدی موکول می‌کنیم.

سیلر دندانپزشکی برای چیست؟

Seal  در لغت به معنای مهروموم کردن ، درزگیری و آب بندی کردن بوده و بالطبع sealer به معنای ماده یا هرچیز مهروموم‌کننده ویا درزگیر می‌باشد.

سیلر دندانپزشکی درواقع مواد چسبنده‌ای هستند که همانطور که پیشتر بیان شد به عنوان درزگیر عمل کرده و فضاهای خالی باقی‌مانده را پر می‌کنند تا از تجمع دوباره میکروب‌ها جلوگیری شود.

سیلر‌ها اغلب به صورت ترکیباتی عرضه می‌شوند که بعد از مخلوط کردن طی واکنش شیمیایی سخت می‌گردند . لازم به ذکر است که تمامی سیلر‌ها زمانی که تازه مخلوط شده‌اند سمی هستند که این سمیت با سفت‌شدن ماده تا حد زیادی کاهش می‌یابد.

بیشتر بخوانید: سطح های مختلف دندان

انواع سیلر‌ها عبارتند از : سیلر‌های با پایه زینک اکساید، سیلرهای حاوی هیدروکسید کلسیم، سیلرهای رزینی (با پایه پلاستیک) و سیلرهای با پایه گلاس آینومر.

سیلر اندو چیست؟

با توجه به کاربرد اصلی سیلر‌ها، یعنی درزگیری، دور از انتظار نیست که این مواد بیشترین کاربرد خود را در اندودانتیکس و درمان ریشه داشته باشند؛ ریشه دندان‌ها شکلی بسیار پیچیده و ظریف دارد که مسدود‌کردن کامل آن‌ها مستلزم استفاده از موادی با ویژگی‌هایی نظیرسازگاری با بافت زنده، نامحلول بودن در مایعات اطراف پالپ، چسبندگی مناسب، عدم انقباض و داشتن انبساط جزئی در حین سفت شدن و باکتریواستاتیک است؛ که سیلرهای اندو واجد تمام خصوصیات ذکر شده می‌باشند. شما میتوانید برای خرید تجهیزات پزشکی از سایت دندانت بازدید کنید.

بیشتر بخوانید: چگونه دندان را سفید کنیم؟

حال به بررسی دقیق‌تر انواع سیلرها که پیشتر از آن‌ها نام برده شد می‌پردازیم:

1. سیلرهای با پایه زینک اکساید اوژنول (ZOE)

برای سالها محبوب‌ترین سیلرها برای اندودانتیکس بودند که بعدها ترکیبات دیگری به آن‌ها اضافه شد. ویژگی بارز این سیلرها این است که مواد دیگر را می‌توان به راحتی با آنها ترکیب کرد و خواص آنها را بهبود بخشید؛ مانند کورتیکواستروئید‌ها (برای کاهش التهاب) و پارافرمالدئید (برای افزایش خاصیت میکروب کشی)

برخی از خصوصیات نامطلوب این سیلرها عبارتند از : ایجاد تغییر رنگ دندان، زمان سفت شدن بسیارطولانی، فقدان چسبندگی ایده‌آل و حلالیت نسبتا زیاد.

مثال‌ها :

Pulp Canal Sealer EWT = با نام تجاری ریکرت معروف بوده و باعث تغییر رنگ دندان می‌شود.

Procosol = تغییر یافته‌ی ریکرت و فاقد ذرات نقره است.

Roth’s sealer و Tubli -seal = باعث تغییر رنگ دندانی نمی‌شوند.

Wach’s sealer

علی‌رغم خصوصیات منفی ذکر شده این ماده به خاطر سابقه موفقیت‌آمیز در درمان ، همچنان به طور وسیعی استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: فورسپس چیست؟

مواد ترمیمی کامپوزیت رزین را به نقل از دکتر جمیلیان بخوانید:

مواد ترمیمی کامپوزیت رزین از ذرات ظریف شیشه و پلاستیک ساخته شده است که به صورت مستقیم و غیر مستقیم مورد استفاده قرار می گیرد. البته دندانپزشک ترمیم مستقیم را از طریق نور آبی روشن که وظیفه سفت کردن ماده نرم را برعهده دارد، انجام می دهد. ولی دندانپزشک در ترمیم غیر مستقیم قسمتی از دندان را تراش داده و آن را قالب گیری می نماید. این بخش از دندان با استفاده از قالب و در لابراتوار ساخته شده و پس از آماده شدن، دندانپزشک آن را بر روی دندان نصب می نماید.

سیلرهای حاوی هیدروکسید کلسیم

در این سیلرها با هدف بهره برداری از خواص درمانی هیدروکسید کلسیم ، پودر آن به یک بیس ZOE یا رزینی اضافه گشته است. از نگرانی‌هایی که در مورد این سیلرها وجود دارد حلالیت بالا و نشت آن‌ها‌ست. برای اینکه هیدروکسید کلسیم اثرات درمانی خود را اعمال کند باید به کلسیم و یون هیدروکسیل تجزیه شود که این موضوع با فلسفه استفاده از سیلرها منافات دارد.

مثال‌ها : Apexit plus /Apexit /Sealapex / CRCS

• سیلرهای رزینی

دارای دو نوع Epoxy و Methacrylate هستند . این سیلرها working time  طولانی داشته، درزگیری خوبی دارند و در مایعات دهانی به نسبت حل می‌شوند.

بیشتر بخوانید: ساختن پانسمان دندان در خانه

Epoxy Resin ها :

AH26 : این سیلرها به 2 صورت پودر و مایع عرضه شده و قابلیت آزادسازی فرمالدئید را دارند که همین ویژگی موجب اثر آنتی باکتریال بیشتر آن‌ها نسبت به سیلرهای AHPlus می‌گردد. ویژگی مثبت دیگر این سیلرها این است که تحت تاثیر رطوبت قرار نگرفته و حتی در زیر آب سفت‌تر هم می‌شوند.

AHPlus : این سیلر تکامل یافته AH26 است که تمام خواص مثبت AH26 را دارد با این تفاوت که فرمالدئید آزاد نمی‌کند در نتیجه بعد از سفت شدن اثر آنتی باکتریال ندارد .این سیلر به صورت دو خمیر عرضه شده و working time  وsetting time آن به ترتیب 4 و 8 ساعت می‌باشد.

Methacrylate Resin ها :

شامل 4 نسل می‌باشند: EndoREZ از نسل دوم، Real Seal از نسل سوم و Meta Seal از نسل چهارم

• سیلرهای با پایه گلاس اینومر

به خوبی با عاج باند شده و زیست‌سازگار هستند ولی به دلیل سختی بالا و عدم انحلال‌پذیری بعد از سفت شدن‌، درمان مجدد را بسیار دشوار می‌کنند.

مثال‌ها : Ketac_Endo /Active GP sealer

Ketac_Endo: این سیلرها بیش‌تر از اینکه در کلینیک مصرف شوند در مطالعات برای مقایسه با سایر سیلر‌ها استفاده می‌شوند.

Active GP sealer : این سیلرها به همراه گوتاپرکاهایی که در سطح خود گلاس اینومر دارند به کار رفته و موجب چسبندگی بین ماده پرکردگی و عاج ریشه می‌گردند .

در پایان دانستن ویژگی های یک سیلر ایده‌آل که یکی از اجزا تجهیزات دندانپزشکی است، به کلینیسین در تهیه مواد مرغوب و به بیمار در انتخاب کلینیک مناسب کمک شایانی می‌کند که عبارتند از:

1. چسبندگی مناسب برای پرکردن تمام فضاهای خالی
2. رادیواپسیته مناسب
3. عدم انقباض در حین ست‌شدن و ترجیحا افزایش حجم ناچیز
4. عدم تغییر رنگ دندان
5. باکتریواستاتیک
6. انحلال‌پذیری در یک حلال خاص برای امکان درمان مجدد
7. انحلال ناپذیری در مایع میان بافتی
8. زیست‌سازگاری
9. دانه‌های ریز پودر جهت ایجاد یک خمیر همگن
10. Working time و setting time متناسب با تحمل بیمار و قلق کار دندانپزشک

در ادامه شما را تشویق به خواندن تعریف سیلر به نقل از وب سایت my.clevelandclinic میپردازیم:

سیلانت ها پوشش های نازک و مایعی هستند که روی سطوح جویدنی دندان های عقب شما (پرمولرها و آسیاب ها) رنگ می شوند. پس از استفاده، دندانپزشک مواد سیلانت را درمان و سخت می کند تا از دندان های شما در برابر باکتری های مضر ایجاد حفره محافظت کند.

سیلر های دندان از چه چیزی ساخته شده اند؟
تولید کنندگان از چند ماده مختلف برای ساخت درزگیرها استفاده می کنند، از جمله در درجه پزشکی:
رزین (گیاهی یا مصنوعی).
گلاس آینومر (پودر شیشه ترکیب شده با اسید محلول در آب).